Stomend naar Turnhout
 
Niets uit deze website mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt, door middel van kopie, op digitale of welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van auteur en/of webmaster.
 

De Stichting Stoomtreinmaatschappij Tilburg − Turnhout (SSTT)
 
 
In 1972 liet de NS in haar Hoofdwerkplaats Tilburg stoomlocomotief NS 3737 herstellen. De machine had in 1958 haar laatste rit naar het Nederlands Spoorwegmuseum gemaakt. Aangezien een jaar eerder twee ritten met een stoomlocomotief van de DB (ter gelegenheid van het veertigjarig bestaan van de NVBS) hadden geresulteerd in een massale uitloop van de bevolking leek het de NS wel wat om een kostbare herstelling te laten uitvoeren en de machine met bijpassende rijtuigen te verhuren voor extra ritten. In het voorjaar van 1974 was de NS 3737 gereed, maar uiteindelijk bleek de animo toch tegen te vallen vanwege het beperkte aantal voor stoomritten geschikte trajecten in Nederland.

ZW 013-11           30-07-1974           SSTT, ex NS 3737, rangerend op het emplacement Baarle Nassau (grens).
 
 
Het initiatief van de directeur van het VVV in Tilburg om een toeristische treindienst te houden tussen Tilburg en Turnhout kwam de NS eigenlijk wel goed uit. Op 21 februari 1974 werd de Stichting Stoomtreinmaatschappij Tilburg − Turnhout (SSTT) opgericht. Het geld kwam beschikbaar na uitgifte van een obligatielening van 100.000 gulden tegen een jaarlijkse rente van 8 procent. Daarmee kon de SSTT onder andere de NS 3737 en een groot aantal rijtuigen huren. De nieuwe stichting zorgde tevens voor een grote schare vrijwilligers voor allerlei soorten werkzaamheden, zowel in de rijdende dienst als in het onderhoud van het rollend materieel in de open lucht en de spoorweg.

ZW 013-14           30-07-1974           SSTT, ex NS 3737, rangerend op het emplacement Baarle Nassau (grens). De trein bestaat uit maar liefst negen gehuurde rijtuigen. De twee rijtuigen achter de locomotief zijn rijtuigen 1e klasse van de NS (A 6004 of A 6006).
 
 
Helaas kreeg de organisatie geen toestemming van de NMBS om naar Turnhout te rijden. Dat kwam onder andere omdat er op werkdagen nog steeds een goederentrein van Turnhout naar Weelde-Statie reed. Bovendien wilde de NMBS de bediening van de brug (over het kanaal van Dessel naar Schoten) in Turnhout niet voor haar rekening nemen, terwijl deze brug voor de scheepvaart altijd open stond. Een bediening door de SSTT of haar medewerkers achtte de NMBS niet toelaatbaar.

ZW 013-10           30-07-1974           NMBS, stationsgebouw Turnhout (straatzijde).
 
 
 
Biljet, collectie Marius Broos, Roosendaal.
 
IJlings moest de SSTT toen haar toevlucht nemen tot een ander eindpunt in de vorm van Landgoed Schaluinen, gelegen tussen Baarle Nassau dorp en Baarle Nassau grens bij wachterswoning 26. Aan de grens was immers voor een toerist niets te beleven. Op kosten van de eigenaar van de horecagelegenheid met wat speelmogelijkheden op Landgoed Schaluinen werd bij km 11,3 en wachterswoning 26 een perron aangelegd met een wat Amerikaans aandoende overkapping. Om de locomotief te laten 'omlopen' reed de trein leeg heen en terug tussen Landgoed Schaluinen en Baarle Nassau (grens).
De officiële openingsrit geschiedde op 22 juni 1974. De trein bestond uit maar liefst negen gehuurde rijtuigen van de NS. Ondanks de hoge huur en een verplicht vertrek vanaf Tilburg West werd de toeristische dienst een succes. Van de winst werden eind 1974 drie vierassige rijtuigen uit 1935 van de Bentheimer Eisenbahn AG (BE), oorspronkelijk zelfs afkomstig van de Deutsche Reichsbahn (DR), aangeschaft (en wat later ‘blokkendoos’ B 5351 uit 1928 van de NS). Een jaar eerder had de BE immers haar reizigersdienst stopgezet. De SSTT had daarmee het voordeel dat zij af was van de huurprijs voor de rijtuigen van de NS. In totaal werd in 1974 28 maal in de ochtend en 28 maal in de middag heen en terug gereden. De prijs van een retourtje bedroeg fl. 7,50.
Dienstregeling, collectie Marius Broos, Roosendaal.
 
 
In juli 1975, om ongeveer twee uur, nadert locomotief ex NS 3737 met een trein vanaf Tilburg West naar Landgoed Schaluinen de oude Rijksweg tussen Breda en Tilburg. Enkele minuten eerder heeft de trein het baanvak Breda - Tilburg achter zich gelaten. Vanaf Tilburg West tot aan Riel wordt het omgelegde tracé uit 1958 vanaf Tilburg Goederen Emplacement (Tilburg GE) gebruikt. In de trein, die uit acht rijtuigen bestaat, bevindt zich al een rijtuig van de BE (301, 302 of 303) en verder een rijtuig 1e klasse van de NS (A 6004 of A 6006). De rest bestaat uit 'blokkendozen' van de NS uit de jaren twintig en dertig.
Foto Jan Quik, collectie Marius Broos, Roosendaal.
 
 
In 1975 liet de SSTT alleen maar een trein in de middaguren rijden, omdat de bezetting in de ochtenduren toch te magertjes was. Op verzoek van de dorpelingen stopte de SSTT nu ook in Alphen, waarvoor een perron was aangelegd. In tegenstelling tot het eerste jaar vielen de opbrengsten zwaar tegen vanwege het veel te warme weer in het hoogseizoen.

ZW 013-12           30-07-1974           SSTT, ex NS 3737, rangerend op het verlaten emplacement Baarle Nassau (grens).
 
 
Op 10 augustus 1974, ongeveer kwart voor zes 's middags, nadert locomotief ex NS 3737 met een trein vanaf Landgoed Schaluinen naar Tilburg West de nieuwe Rijksweg tussen Breda en Tilburg. Een halve minuut eerder heeft de trein, bestaande uit negen rijtuigen, het voormalige baanvak Tilburg - Riel achter zich gelaten. De trein maakt tot het eindpunt Tilburg West gebruik van het omgelegde tracé uit 1958. De twee rijtuigen achter de locomotief zijn rijtuigen 1e klasse van de NS (A 6004 of A 6006).
Foto Pierre de Greeuw, collectie Marius Broos, Roosendaal.
 
 
De SSTT moest naar een goedkopere exploitatie uitkijken. De huur voor de NS 3737 was haar veel te hoog. Door tussenkomst van de Tilburgse oud-ijzerhandelaar Van Raak werden bij de steenkolenmijn Laura & Vereniging twee drieassige rangeerlocomotieven (zadeltanklocomotieven) serie ex NS 8800 gekocht en om niet ter beschikking gesteld aan de SSTT. De ex NS 8826 kreeg in de NS-hoofdwerkplaats Tilburg een grote opknapbeurt. De ex NS 8812 werd aan de kant gezet, vanwege de te hoge kosten voor een revisie.

ZW 046-23           22-07-1977           SSTT, ex NS 8826, trein Tilburg West - Landgoed Schaluinen, Tilburg (omgelegde tracé uit 1958).
De trein bestaat uit de drie vierassige rijtuigen uit 1935 van de BE (301 t/m 303) en ‘blokkendoos’ B 5351 uit 1928 van de NS. Achter de locomotief bevindt zich een waterwagen en voor het vervoer van fietsen is dit keer een gesloten goederenwagen achter aan de trein toegevoegd.
 

In 1976 begon de dienst op 6 juni. De trein bestond uit de drie Bentheimers (later nog uitgebreid met een NS-rijtuig) en een water-wagen, want de voorraad water in de zadeltank van de ex NS 8826 was niet voldoende voor een heen en terugrit. Het seizoen bleek redelijk goed, maar nu kwam er een ander probleem om de hoek kijken. Tot dan toe had de NS het onderhoud van de spoorweg voor haar rekening genomen, maar door interne bezuinigingen kwam dat nu voor rekening van de SSTT. Dit en het onderhoud van locomotief en rijtuigen hingen de SSTT als een molensteen om haar nek.

ZW 046-24            22-07-1977           SSTT, ex NS 8826, trein Tilburg West - Landgoed Schaluinen, Tilburg (omgelegd tracé uit 1958).
De trein bestaat uit de drie vierassige rijtuigen uit 1935 van de BE (301 t/m 303) en ‘blokkendoos’ B 5351 uit 1928 van de NS. Achter de locomotief bevindt zich een waterwagen en voor het vervoer van fietsen is dit keer een gesloten goederenwagen achter aan de trein toegevoegd.
 
 
In 1977 begon de dienst al op Pasen (10 en 11 april). Vervolgens waren er ritten op Koninginnedag (30 april), Hemelvaartsdag (19 mei), Eerste en Tweede Pinksterdag (29 en 30 mei), alsmede de zondagen 22 mei, 5, 12, 19 en 26 juni, 3 en 10 juli, 7, 14, 21 en 28 augustus. Slechts vanaf 17 juli tot en 31 juli reed de SSTT elke dag een ochtend- en een middagretourrit. Bij elkaar waren dat 47 ritten heen en terug, voor de prijs van fl. 8,00. Dienstregeling, collectie Marius Broos, Roosendaal.
 
 
Biljet, collectie Marius Broos, Roosendaal.
 
 
In 1979 werd op alle zondagen vanaf 13 mei tot en met 30 september gereden, alleen in de middag op totaal 21 dagen. De bijna dagelijkse dienst in het hoogseizoen tussen 17 juli en 3 augustus bracht het totaal aantal retourritten op 34 stuks en dat voor de inmiddels tot tien gulden gestegen prijs. Dienstregeling, collectie Marius Broos, Roosendaal.
 
 
In 1980 werd het aantal rijdagen iets uitgebreid, omdat er toen tussen 13 juli en 10 augustus nagenoeg dagelijks werd gereden. in totaal kwam het aantal retourritten op 37 stuks. De tarieven bleven gelijk. Dienstregeling, collectie Marius Broos, Roosendaal.
 
Het jaar 1981 werd het laatste jaar voor de SSTT. De dienst begon op 17 mei en eindigde op 27 december, meestal op zondag. In de vakantieweken vanaf begin juli tot half augustus, zes weken lang, werd ook op dinsdag, woensdag en donderdag gereden. Bij elkaar reed de SSTT dat jaar op 43 dagen een retourrit, waarvoor fl. 11,00 werd gevraagd.
Ondanks hulp van de gemeente Tilburg ging de toestand van rails en dwarsliggers en het rollend materieel na 1976 langzaam achteruit, zozeer zelfs dat de SSTT in 1982 geen exploitatievergunning meer kreeg van de NS als toezichthoudende instantie en bovendien met een forse schuld aan haar zat voor het gebruik. En kwijtschelden was er niet bij. Op 11 mei 1983 berichtte de NS dat zij alle niet strikt noodzakelijke activiteiten (zoals medewerking aan toeristische diensten) moest staken als gevolg van door de regering opgelegde bezuinigingen. Toen dan ook de gemeente Tilburg niet financieel wilde bijspringen, zat er voor de SSTT niets anders op dan te liquideren. Vanwege de schulden volgde in februari 1984 het faillissement van de SSTT.
 
 
ZW 306-27           07-07-1976           SSTT, ex NS 8826, trein Tilburg West - Landgoed Schaluinen, Alphen.
Onder belangstelling van wat lokale jeugd is de SSTT zojuist uit Alphen vertrokken. Het perron is in 1975 nieuw aangelegd. Links in beeld staan de vroegere dienstwoningen voor twee douanebeambten. Foto H. van Keulen, collectie Marius Broos, Roosendaal.
 
 

Een jaar later, op 28 juli 1977, vertrekt locomotief SSTT, ex NS 8826, met trein Tilburg West - Landgoed Schaluinen, uit Alphen. Links in beeld staan de vroegere dienstwoningen voor twee douanebeambten (en hun vrouw en kinderen).
Foto Hans Scherpenhuizen, collectie Marius Broos, Roosendaal.
 
 
ZW 046-18           22-07-1977           SSTT, ex NS 8826, trein Tilburg West - Landgoed Schaluinen, Alphen. De trein bestaat uit de drie vierassige rijtuigen uit 1935 van de BE en een ‘blokkendoos’ uit 1928 van de NS. Achter de locomotief bevindt zich een waterwagen en voor het vervoer van fietsen is dit keer een gesloten goederenwagen achter aan de trein toegevoegd.
 
 
ZW 046-17           22-07-1977           SSTT, ex NS 8826, Alphen.
 
 
Voor de activiteiten van de SSTT werd in 1974 een nieuw perron aan de spoorzijde van het stationsgebouw te Baarle Nassau (dorp) aangelegd. In juli 1977 vertrekt SSTT-locomotief, ex NS 8826, met een trein Tilburg West - Landgoed Schaluinen. De trein bestaat uit een waterwagen, twee 'blokkendozen' van de NS en drie ex BE-rijtuigen. Het stationsgebouw is op dat moment nog in gebruik als bowlingcentrum. Foto Jan Quik, collectie Marius Broos, Roosendaal.
 
 
ZW 029-08           06-06-1976           SSTT, ex NS 8826, trein Tilburg West - Landgoed Schaluinen, bij vertrek te Baarle Nassau (dorp).
Aan weerszijden van het stationsgebouw Baarle Nassau dorp lagen bij de overwegen de wachterswoningen 22 en 23. Links staat wachterswoning 22 (zuidwestzijde overweg). Het stationsgebouw valt weg achter de trein.
 
 
In 1974 of 1975 passeert locomotief NS 3737, in huur bij de SSTT, met trein Tilburg West - Landgoed Schaluinen, wachterswoning 23 aan de zuidzijde van het emplacement Baarle-Nassau (dorp).
 
 
ZW 046-19           22-07-1977           SSTT, ex NS 8826, trein Tilburg West - Landgoed Schaluinen, bij vertrek te Baarle Nassau (dorp).
Aan weerszijden van het stationsgebouw Baarle Nassau dorp lagen bij de overwegen de wachterswoningen 22 en 23. Rechts staat wachterswoning 23 (noordoostzijde overweg).
 
 
ZW 046-22           22-07-1977           SSTT, ex NS 8826, trein Landgoed Schaluinen - Tilburg West, bij aankomst te Baarle Nassau (dorp).
 
 
Hoe authentiek was de uitstraling van de overweg naast wachterswoning 27, nog geen vijftien jaar eerder! Als afscheiding van de spoorwegovergang zijn oude ijzeren dwarsliggers gebruikt.
 
 
Op 10 augustus 1974, om kwart over vier, is locomotief NS 3737 aan het omlopen in Baarle Nassau (grens), als een klein meisje de aandacht weet te trekken van de machinist. Foto Pierre de Greeuw, collectie Marius Broos, Roosendaal.
 
 
De foto van Pierre de Greeuw deed sterk denken aan een foto uit de jaren dertig, waarmee de NS haar nieuwste krachtpatser in het reizigersvervoer introduceerde.
 
 
ZW 037-03          19-09-1976         NMBS, locomotief 29.013 is zojuist aangekomen met een extra trein uit Herentals in het kader van de 'Tijlfeesten' en gaat 'omlopen' voor de terugreis. In dat jaar zette de Stichting Stoomtreinmaatschappij Tilburg − Turnhout (SSTT) zich nog steeds in om naar Turnhout te rijden en hier om te lopen. Ongetwijfeld zou Turnhout meer reizigers hebben getrokken dan het Landgoed Schaluinen. Helaas kreeg de SSTT hiervoor nooit toestemming en bleven haar treinen rijden tussen Tilburg West en het Landgoed Schaluinen en dientengevolge omlopen te Baarle Nassau (grens). Locomotief NMBS 29.013 is voor museumdoeleinden behouden gebleven.
 
 
ZW 013-10           30-07-1974           NMBS, stationsgebouw Turnhout (straatzijde). Deze stad als eindpunt voor voor museumspoorweg bleek het onbereikbare ideaal voor de SSTT en daarmee ook haar dood.